Błędowo - Kościół p.w. św. Michała Archanioła- wybudowany na początku XIV wieku w stylu gotyckim z cegły i kamienia polnego. Spalony w 1922 roku, następnie odbudowany w 1924 roku z częściowym zatarciem cech stylowych. Po prawej stronie kościoła znajduje się kaplica Błochowiaków nazywana tak od nazwiska fundatorów.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Dębowa Łąka - Kościół p.w. św. Piotra i Pawła- wybudowany w stylu gotyckim z cegły i kamienia polnego w XIV wieku.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Dębowa Łąka - Kościół p.w. Matki Boskiej Bolesnej- dawny zbór, ewangelicki wybudowany z czerwonej cegły w latach 1900-1901 w stylu neogotyckim.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Jarantowice - Kościół p.w. św. Maksymiliana Kolbe - wybudowany z drewna w 1785 roku jako zbór ewangelicki. Obecnie rzymsko-katolicki kościół filialny.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Książki - Kościół p.w. Trójcy Świętej - dawny zbór ewangelicki oddany do użytku w 1869 roku. Wybudowany w połączeniu stylu neogotyckiego i neoromańskiego. Tuż obok plebania z 1891 roku, rozbudowana w 1902 roku.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Kurkocin - Kościół p.w. św. Bartłomieja- wybudowany z cegły i kamienia w XIV wieku w stylu gotyckim.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Lipnica - Kościół p.w. św. Michała Archanioła- wybudowany w stylu neogotyckim w latach 1923-1929 w miejscu wcześniejszego kościoła z XV wieku, który po pożarze w 1610 roku został ostatecznie rozebrany w 1829 roku. Początkowo kościół filialny parafii w Golubiu.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Łopatki - Kościół p.w. św. Marii Magdaleny - wybudowany około roku 1330 w stylu gotyckim z cegły i kamienia. Posiada wystrój barokowy ze sklepieniem neogotyckim.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Łobdowo - Kościół p.w. św. Magdaleny- wybudowany z cegły i kamienia w XIV wieku w stylu gotyckim. Zwracają uwagę zdobienia ścian zewnętrznych rzadko spotykane na wsi.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Niedźwiedź - Kościół p.w. św. Jerzego- wybudowany w stylu gotyckim z czerwonej cegły na przełomie XIII i XIV wieku. Na początku XX wieku do kościoła została dobudowana kaplica nazywana od nazwiska fundatorów kaplicą Mieczkowskich. Na przykościelnym cmentarzu pochowani są właściciele miejscowego majątku: Walentyna i Jan Kucharscy oraz ich wnuk- Wacław Mieczkowski, na którego nagrobku znajduje się ponadto tablica upamiętniająca jego syna- Leszka, pochowanego w Kołobrzegu.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Nowa Wieś Królewska - Kościół p.w. św. Jana Chrzciciela- wybudowany z cegły i kamienia polnego w stylu gotyckim około roku 1300. W drugiej połowie XVI wieku podwyższono wieżę. Wewnątrz zachowały się płyty nagrobne z XVIII i XIX wieku.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Osieczek - Kościół p.w. św. Katarzyny Aleksandryjskiej - wybudowany w XIV wieku w stylu gotyckim z kamienia i cegły przez rodzinę Działyńskich. W 1618 roku do pierwotnego korpusu dobudowano wieżę. Na przełomie XIX i XX wieku przebudowano wieżę oraz dobudowano zakrystię. W krypcie pod boczną kaplicą pochowano niegdysiejszych właścicieli wsi. Na cmentarzu za kościołem warto zwrócić uwagę na zabytkowe nagrobki, z których część to prawdziwe dzieła sztuki.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Orzechowo - Kościół p.w. św. Marii Magdaleny - jednonawowy, wybudowany z kamienia i cegły w XIII lub XIV wieku. Po częściowym zniszczeniu w roku 1656 odbudowany w 1685. Wystrój wnętrza barokowy i rokokowy z rzeźbami gotyckimi. Obok kościoła drewniana XIX-wieczna dzwonnica z dzwonem z 1781 roku.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Płużnica - Kościół p.w. św. Małgorzaty- wybudowany w XIV wieku w stylu gotyckim z kamienia polnego i cegły.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Ryńsk - Kościół p.w. św. Wawrzyńca - wybudowany na początku XIV wieku w stylu gotyckim z kamienia i cegły. W 1608 roku dobudowano ceglaną wieżę. Wystrój kościoła głównie z XVIII wieku.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Ryńsk - Kościół p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa - wybudowany z cegły na początku XX wieku jako zbór ewangelicki. Zachowany oryginalny wystrój wnętrza.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Wieldządz - Kościół- dawny zbór ewangelicki wybudowany w 1902 roku w stylu neogotyckim. Obok znajduje się pastorówka z 1894 roku. Budowa kościoła w tej niewielkiej dziś wsi spowodowana była jej gwałtownym rozwojem na przełomie XIX i XX wieku. Dzięki nowo wybudowanej linii kolejowej Chełmża- Mełno i własnemu dworcowi, Wieldządz zyskał połączenie ze światem. Jako że były to czasy działania Pruskiej Komisji Kolonizacyjnej, osadnicy byli głównie narodowości niemieckiej i wyznania ewangelickiego. W latach 60-tych XX wieku zburzono wieżę kościoła, aby pozbawić go cech budowli sakralnej. Co ciekawe, na przełomie XX i XXI wieku w dawnym kościele funkcjonowała dyskoteka, a obecnie jest on wystawiony na sprzedaż.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Wielkie Radowiska - Kościół p.w. św. Jakuba- wybudowany z czerwonej cegły w stylu gotyckim w XIV wieku. Wieża częściowo drewniana.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Wronie - Kościół - wybudowany w XIV wieku z czerwonej cegły w stylu gotyckim. W XVIII wieku przerobiony na spichlerz pobliskiego majątku. Po wojnie pełnił funkcje Klubu Rolnika, biblioteki a nawet baru. Obecnie opuszczony.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Zieleń - Kościół p.w. św. Apostołów Piotra i Pawła - wybudowany w stylu gotyckim na początku XIV wieku z czerwonej cegły i kamieni polnych. W XV wieku dobudowano prezbiterium. Ołtarz główny w stylu barokowym powstał w XVI wieku zawiera obrazy z XVII i XVIII wieku. Dzwon odlano w 1766 roku.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Błędowo - Kaplica Błochowiaków- dobudowana do kościoła przez właścicieli sąsiedniego Gorynia- rodzinę Błochowiaków- przy okazji współfinansowania przez nich odbudowy kościoła po pożarze. W krypcie pod kaplicą spoczywa Józef Błochowiak zmarły w 1939 roku. Za swoje zasługi dla odbudowy kościoła został w 1928 roku mianowany przez papieża Piusa XI tytułem szambelana papieskiego.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Działowo - Kaplica dworska p.w. Matki Bożej Nieustającej Pomocy- wybudowana na przełomie XIX i XX wieku w stylu neogotyckim w pobliżu nieistniejącego już dworu. Budowę rozpoczął Eustachy Działowski, a dokończyła jego córka Halina Jeżewska.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Książki - Kaplica baptystów - wybudowana w XIX wieku lub na początku XX wieku na wzgórzu przy dzisiejszej ul. Wierzbowej przez ludność wyznania baptystycznego- głównie, choć nie tylko, pochodzenia niemieckiego. Architektonicznie było jej bliżej raczej do niewielkiego wiejskiego kościoła, niż do kaplicy kojarzonej raczej z budynkiem niewielkich rozmiarów. Długość głównego budynku szacować można na około 13 metrów, wysokość na około 7 metrów. Szerokość pozostaje nieznana ze względu na brak danych. Kaplica prawdopodobnie uległa zniszczeniu podczas działań wojennych a następnie została rozebrana na materiał budowlany przez okolicznych mieszkańców. Do dziś na miejscu zobaczyć można fragmenty kamiennych fundamentów i murowane schody. Co ciekawe, mimo zniszczenia kaplicy, ostatni baptyści zamieszkiwali w Książkach jeszcze na początku XXI wieku.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Mgowo - Kaplica dworska p.w. św. Barbary- wybudowana w 1734 roku z inicjatywy Konstancji de Lubi, żony Józefa Bagniewskiego, właściciela Mgowa w latach 1731-1749. We wnętrzu zachowało się wyposażenie z drugiej połowy XVIII wieku.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Głodowo - Kapliczka- składa się ze stojącej na cokole figury prawdopodobnie św. Mikołaja. Przypuszczalnie pochodzi z początku XX wieku.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Niedźwiedź - Kapliczka Królowej Różańca Świętego- powstała przed drugą wojną światową. W czasie wojny wrzucona przez Niemców do bagna, później odbudowana.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Niedźwiedź - Kapliczka Niepokalanego Serca Maryi- wybudowana przed drugą wojną światową. Następnie zniszczona przez Niemców i odbudowana w 1945 roku.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Wielkie Pułkowo - Kapliczka Matki Boskiej- wzniesiona w okresie międzywojennym, po wojnie odbudowana, w 1994 roku podwyższona o stojącą na szczycie figurę Matki Bożej.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Wielkie Pułkowo - Kapliczka św. Rocha- wzniesiona w połowie XIX wieku ku czci św. Rocha, którego proszono o ocalenie z epidemii cholery. Po zniszczeniach wojennych odbudowana w 1945 roku.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Wielkie Radowiska - Kapliczka Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej- powstała w 1945 roku w podziękowaniu za powrót z wojny rodziny Szotowicz.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Wieldządz - Kapliczka Matki Boskiej Różańcowej- powstała w 1927 roku, zburzona przez Niemców w 1939 roku, odbudowana w 1947 roku.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Małe Radowiska - Figura Serca Jezusa - powstała w 1927 roku, rozebrana w 1939 , odnowiona w 1946 roku. Mieści się na niej napis "Najsłodsze Serce Jezusa zmiłuj się nad nami. 1927 r.".
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Niedźwiedź - Figura Matki Boskiej- ustawiona w parku przy pałacu przez Wacława Mieczkowskiego w 1900 roku. Zakopana na czas wojny w celu ochrony przed dewastacją, w 1945 roku ustawiona ponownie.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Orzechówko - Figura Matki Boskiej - powstała około roku 1920 dzięki panu Haraszkiewiczowi. Zniszczona w 1967 roku, w 2002 odrestaurowana.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Ryńsk - Figura Najsłodszego Serca Jezusa - ustawiona w 1946 roku przy kościele p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Książki - Kapliczka na rogu ulic Głównej i Wąbrzeskiej - wybudowana około 1930 roku. Wiąże się z nią ciekawa historia- pierwotnie miała stanąć po przeciwnej stronie ulicy Wąbrzeskiej, jednak w ostatnim momencie nie zgodził się na to właściciel posesji- Polak, wierny parafii rzymsko-katolickiej, której służyć miała kapliczka. Zgodę na budowę wyraził za to właściciel posesji, na której kapliczka ostatecznie stanęła- Fritz Ploetz, Niemiec wyznania ewangelicko-unijnego.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Książki - Kapliczka na rogu ulic Północnej i Jesionowej - wybudowana w 1947 roku przez Stefana Janikowskiego i Ignacego Lewandowskiego.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Łopatki - Kapliczka - wybudowana w 1948 przy drodze niedaleko kościoła.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Zaskocz - Kapliczka na skraju wsi - powstała w okresie międzywojennym, po zniszczeniach wojennych odbudowana w 1947 roku.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Cymbark - Kapliczka - wybudowana w 1926 roku przez Konstancję Nowakowską jako wotum wdzięczności za ocalenie z pożaru. Zniszczona w listopadzie 1939 roku, odbudowana w czerwcu 1945 roku.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Czystochleb - Kapliczka - wybudowana w 1948 roku w miejscu wcześniejszej- zniszczonej w czasie wojny.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Łabędź - Kapliczka - wybudowana w 1935 roku przez Franciszka Gorczyńskiego, zniszczona w marcu 1940 roku, odbudowana w maju 1946 roku.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Myśliwiec - Kapliczka - powstała w 1947 roku w miejscu poprzedniej z 1914 roku, zburzonej w listopadzie 1939 roku.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Orzechowo - Kapliczka Matki Boskiej Dobrej Rady - drewniana, powstała w połowie XIX wieku. Odnowiona w 2008 roku.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Trzciano - Kapliczka - ustawiona w 1947 roku w miejscu poprzedniej zburzonej przez Niemców w 1939 roku.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Wałycz - Kapliczka Matki Bożej Różańcowej - ufundowana w 1923 roku przez hrabiego Jerzego Dąbskiego. Zniszczona w 1939 roku, odbudowana w 1945 i odnowiona w 1983 roku.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Wałyczyk - Kapliczka Matki Bożej Niepokalanie Poczętej - wybudowana w 1946 roku w miejscu, gdzie wcześniej stał krzyż.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Węgorzyn - Kapliczka Matki Boskiej Różańcowej - powstała w 1949 roku jako wotum dziękczynne za powrót z lagru całej rodziny pani Rostkowiak.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Czaple - Krzyż- wykonany z kamienia w 1923 roku. Przewrócony przez Niemców, po wojnie ustawiony ponownie
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Kotnowo- Krzyż- napis na tylnej stronie cokołu głosi, iż został on ufundowany przez mieszkańców gminy Kotnowo w 1927 roku.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Michałki - Krzyż - postawiony w 1939 roku przez Andrzeja Nawrockiego. Na początku wojny Niemcy próbowali krzyż wykopać, jednak okazał się zbyt solidnie zamontowany. Niedługo później Andrzej Nawrocki, Józef Pacana i Wacław Krzyżykowski wykopali i schowali krzyż, aby uchronić go przed zniszczeniem. Po wojnie postawili krzyż w pierwotnym miejscu.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Niedźwiedź - Krzyż- ustawiony przed drugą wojną światową, przewrócony przez Niemców, po wojnie ustawiony ponownie.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Nielub - Krzyż - ustawiony w 1934 roku, w 1939 roku przewrócony przez Niemców. W 1945 roku ustawiony ponownie we wzmocnionym mocowaniu.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Wałycz - Krzyż - drewniany, ustawiony w 1970 roku w miejsce poprzedniego, zniszczonego w 1940 roku.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
Wielkie Radowiska - Krzyż- pierwotny drewniany krzyż stał w tym miejscu przed drugą wojną światową. Po wojnie został ustawiony ponownie, a po kilku latach wymieniony na metalowy.
- autor: © Maciej Sacha - Społeczny Konserwator Zabytków
